Posjetite, zabilježite BUDVA - grad koji je star 25 vjekova

Ovo interesantno parče zemlje ispod nebeskog svoda koje se zove Crna Gora po mnogo čemu je posebno i još neistraženo. A istražuje se od davnih vremena prije Isusa Hrista. To naše parče zemlje  između neba i mora, planina i rijeka privlačilo je razne narode koji su tu živjeli, radili, ratovali, plovili, obrađivali zemlju stvarali državu...Posebnu pažnju privlače vodene površine, a najveću život na obali mora, đe tamni i svijetli kamenčići stvaraju utisak vječitog zapisa koji se tu pomjera vjekovima praveći raznovrsne figure. Tu se, od rođenja suočavaš sa svim što život nosi ali na drugi način, uz život mora. Ustvari, tu se živi dupli život, sa kopnom i sa morem. To je svijet za sebe kome s razlogom zavide oni koji ne žive uz obalu. A sa te obale naši vidici su beskrajni i gube se u nebeskom plavetnilu koje se oslikava u vodi. Bezbroj je bilo i tužnih pogleda ka pučini ali i velikog radovanja kad se nejasna slika broda pojavi i učini kraj dugom čekanju. Ovog puta budite samo turisti i shvatićete koliko ima mjesta koja ste površno gledali, preko kojih je pogled lutao negdje u daljinu

Budva je jedno od najstarijih naselja na Jadranu. Pominje se u vjeku prije nove ere. Najstariji podatci govore da je bila prvobitno ilirsko naselje, zatim tu dolaze Grci pa Rimljani. O tome svjedoče nekropole sa ostacima ovih civalizacija. Geografski položaj Budve je vrlo povoljan. Zato su tuda vodili važni putevi, a poseban značaj imali su u srednjem vijeku. Njznačajniji je ipak bio put koji je vodio od Dubrovnika i Skadra. Znamo da je značaj trgovine bio veliki te su se pravili i novi putevi i popravljali stari. I pomorski putevi su imali veliki značaj.

Danas je Budva spojena magistralnim putevima sa svim primorskim gradovima, zatim sa Cetinjem, Podgoricom, Nikšićem, i tako dalje. U novije vrijeme naglo se razvija, grade novi putevi, rekonstuišu stari, popravljaju mostovi koji premošćuju obale malih primorskih rječica. Grade se nove zgrade za stanovanje, novi objekt za druge sadržaje. I novi dio je dosta stiješnjen zbog malog prostora pa se penje uz okolna brda te i nova Budva djelimično liči na staru bar po mnoštvu stepeništa, kamenih zidova i podzida koji treba da osiguraju život u objektima. Svaka stopa zemlje treba da se namjenski iskoristi. Koliko se u tome uspjeva pokazaće vrijeme. No bilo kako bilo, i oni djelimično nezadovoljni i oni zadovoljni jedva čekaju da dođe ljeto i pođu na odmor,  baš u Budvi. A šta kažu mještani? Svi imaju svoje priče, ali svi vole ovo svoje malo mjesto... Znamo da je ovdje mediteranska klima, topla i prijatna zimi, a vrela i raskošnas ljeti kao i način života uz more, muziku i odmor.

Stari grad BUDVA   predstavlja jedinstvenu arhitektonsku i urbanističku cjelinu. Izgrađena je na ostrvu koje je kasnije pješčanim sprudom spojeno sa kopnom. To veoma staro naselje osnovao je po legendi Kadmo, sin feničanskog kralja, a kasnije kralj Ilira. Zato se u starim zapisima pominje po raznim imenima, na primjer; Butua, i  dr. Opasana je visokim zidovima, u stvari debelim bedemima, sa dvoje glavnih vrata: vrata od mora i vrata od kopna. Poslije propasti Ilirske države ona je u početku Ilirsko-Grčko naselje, a onda Grčko. U II vijeku naše ere pripada pod vlast Rimljana, sve do podjele rimskog carstva na Zapadnoj i Istočnoj 395.god. kad granica prolazi kroz centar Budve. Poslije propasti Rimskog carstva ovim krajevima je zavladala Vinzatija, a krajem VI vijeka ođe se naseljavaju Sloveni sa Avarima. 841. god. Arabljani su opustošili Budvu. Tuda su prošli i Krstaši ( 1096-1097 god.) pod vođstvom Rajmonda od Tuluze. U 12 vijeku Budvu je od Vizantije uzeo Nemanja i ona postaje dio srpske srednjevjekovne države. Uživala je određenu autonomiju i jedino su Kotor i Budva sačuvale svoj statut. Budva ga je dobila za vrijeme cara Dušana. U doba Balšića bila je glavna srpska luka. Od 1442. godine do 1797-e, ona je sa prekidima bila pod mletačkom okupacijom, a 1571. grad su spalili Ulcinjski gusari. Stradala je i  u zemljotresu iz 1667 god.. Budva je bila i kratkotrajno u rukama Francuza i u sklopu Crnogorske države Petra I. Poslije toga je bila u sastavu ausriske države do 1918. god. kad nastaje Kraljevina Jugoslavija. No da se vratimo znamenitostima Budve. Svi ovi periodi vremena raznih vladavina ostavilo je traga na arhiktekturu i život uopšte. U današnjem obliku nastali su bedemi u 15 V.

CITADELA -  se nalazi u južnom djelu starog Grada, podignuta na ruševinama ranijih utvrđenja iz prehodnih vjekova. To je svojevrsna gradska tvrđava kojoj se često mijenjao i oblik i veličina, a do nedavno namjena joj je bila vjekovima ista. Danas je prava znamenitost Budva. Dobro je skrivaju debeli zidovi  i sa kopna i sa mora. Najviše radova na utvrđivanju radila je Austrija da bi napravila moćnu tvrđavu na ovoj važnoj srategijskoj tačci na Jadranu. Uz nju je podigla i veliku kasarnu da bi joj sve bilo pri ruci. Nekad se zvala Kastel Svete Marije jer je Austrija na mjestu crkve sv. Marije izgradila vojnu pekaru. Iako je tvrđava dobro utvrđena - ratovi, zemljotresi i vrijeme, učinili su svoje, tako da je više puta restaurirana i konzervirana, i danas  je podešena za potrebe Grada teatra. Zaista je pravo uživanje posmatrati ispred Citadele kulturne tekovine i čuvene drame naših i svjetskih pisaca, jer na tom mjestu su se odvijale istorijske drame. U Starom gradu imamo i nekoliko starih crkava vrlo zanimljive arhikteture.

Crkva Svetog Ivana potiče iz 7. vijeka, a crkva Svete Marije podignuta je u 9. vijeku, a crkva Svete Trojice je sagrađena početkom 11. vijeka. Svaka je različita i zanimljiva na svoj način. Ispred crkve Svete Trojice nalazi se grob poznatog Budvanina Stjepana Mitrova Ljubiše, našeg poznatog književnika. Rođen je u Budvi 1824. godine, a umro je u Beču 1878.  Jako je kasno naučio da čita i piše bio je uporan zahvaljujući samoobrazovanju je postao poznati književnik. Vrlo upečatljivo opisuje običaje, život, narav, svojih sugrađanina. Bio je vrlo aktivan i u političkom životu Budve i borio se za uvođenje narodnog jezika u Kotorskoj gimnaziji i u drugim školama.

U crkvi Sv. Ivana koja je od 12. vijeka obnavljana više puta čuva se više starih ikona vizantijskog stila. Čuvena je ikona „Bogorodica sa Hristom“ rađena u drvetu.

U crkvi Sv. Marija sačuvan je i originalan tekst na latiskom jeziku. U blizini je crkva Sv. Save, iz 15. vijeka koju su podjednako koristili i pravoslavni i katolici.

Crkava Sv. Trojice ima zvonik na preslicu, sa tri zvona i kube. Ikonostas i slike koje se nalaze na pjevnici radio je poznati Grčki slikar Nikola Aspioti.

Stari grad je tipično mediteranski grad, podignut  na malom prostoru koji je trebalo zaštiti od mnogo neprijatelja. Kuće su lijepe i privlačne, sve skoro liče jedna na drugu. Kod skoro svih se ističu dekorativni elementi gradnje renesansnog i baroknog stila. Mnogi su toliko lijepo urađeni u kamenu da liče na čipku koju su plele najbolje pletilje. Prozoru su zaštićeni  škurama koje su štitrile od juga i bure, od sunca i neprijatelja. Između su vrlo uske uličice koje vode u razne pravce, kao paukova mreža. Ispresijecane su malim trgovima koji su imali različite namjene. Tu se ljudi okupljaju, vesele, popiju kafu, razgovaraju, 

dogovarju o raznim poslovima, a najčešće je bio dogovor o odbrani, trgovini, životom sa morem i na moru. I ulice i trgovi su pokrivenim pločama koje su ljudske noge uglancale te se prilično dobro sijaju. Sa strana uličica su trgovačke radnje, butici, kafane i restorani. Grad obično vri od naroda, čine se tjesnim ali to je samo privid jer baš takva atmosfera čini Mediteran posebnim, odnosno Budvu posebnom. Može se reći da je čitav Stari grad, veliki kulturno istorijski spomenik, riznica istorijskih podataka i utočište naučnika koji je žele proučavati. Ona je i proglašena Spomenikom kulture zato je i pod zaštitom zakona.Ako smo se našli na moru ispod njenih bedema imaćete impresivnu sliku. Bedemi počinju iznad  kamenih hridi koje niču iz mora i nastavljaju prema nebu. Pitamo se kako su mogli gusari ili drugi osvajači da uđu u grad u ona vremena. Ali eto, mogli su jer je ta želja za otimanje tuđeg bila jača od bedema, ali samo za kratko jer prave vrijednosti se ne mogu uništiti.